Thương quân là một đại chánh trị gia lúc bắt đầu thời Chiến Quốc, còn Hàn Phi sanh vào cuối thời Chiến Quốc, gom góp được tất cả những học thuyết của phái Pháp gia.

Nếu đọc tất cả 2 quyển sách kể trên là biết qua tổng quát chủ trương của phái Pháp gia.

Ưởng được phong đất Thương, cho nên gọi là Thương quân, sách Tứ khố thơ mục đề yếu có viết : " Trong sách Tam quốc chí, Tiên chúa truyền chú có nhắc đến Thương quân thơ, và tên Thương Tử được gọi bắt đầu từ sách Tùng chí ".

Trong Tùng chí cũng có ghi Thương quân thơ gồm 5 quyển, sách Tân Đường chí có chép : cũng gọi là Thương Tử, như thế thì bắt đầu từ đời Tống trở về sau, mới có danh xưng là Thương Tử.

Triệu Công Võ, trong sách Quận trai đọc thơ chí có viết : Quyển sách là 29 thiên, nhưng đã mất 3 thiên...Quyển Thương quân thơ còn cho đến ngày nay là quyển sách đã bị mất hết một phần.

Hiện nay quyển sách còn như sau :

Quyển 1 :4 thiên : Canh pháp, Khẩn lịnh, Nông chiến, Khử cương.

Quyển 2 :3 thiên : Thuyết dân, Toán địa, Khai tái.

Quyển 3 :7 thiên : Nhứt ngôn, Thác pháp, Chiến pháp, Lập dân, Binh thủ, Cận lịnh, Tu quyền.

Quyển 4 :4 thiên : Lai dân, Hình ước [có tên thiên mà không có bài], Thường hình, Hoạch sách.

Quyển 5 :8 thiên : Cảnh nội, Nhược dân, [mất 1 thiên], Ngoại nội, Quân thần, Cấm sứ, Định phân, Vivi.

Sách Thương quân, cũng như sách Quản Tử và Án Tử là do người đời sau gom góp biên soạn, không phải do chính tay Thương quân viết ra.

Các sách Văn Hiến thông khảo và Cổ kim ngụy thơ khảo có dẫn lời trong Châu thị thiệp bút viết : Trong sách Thương quân, có nhiều chỗ phụ hội việc đời sau, từ ngữ lại khác lạ, rõ ràng không phải là của Thương quân viết, những điểm tinh yếu, xác thực của Thương quân, trong Sử ký bản truyện đều có chép, và chỗ nào trong Sử ký không có mà sách Thương quân lại có là do người đời sau thêm vào.

Trầm Khâm Hàn có viết : Trong thiên Lai dân thứ 15, pho sách có viết : " Ngày nay Tam Tấn không thắng Tần đã 4 đời rồi, từ đời Ngụy Tương vương cho đến nay, dã chiến không thắng mà công thành thì được... ". Trong thiên Nhược dân thứ 20 có viết : " Binh Tần đến đất Yển, đất Sính... " đó là những chuyện dưới thời Tần Chiêu vương, dưới thời Thương quân chưa có những việc ấy.

Sách Tứ khố thơ mục đề yếu có viết : Xét theo sách Sử ký, lúc Tần Hiếu công mất, thái tử lên ngôi, bọn Công tử Kiền tố cáo Thương Ưởng muốn làm phản, Huệ vương liền xé xác Thương Ưởng, như thế thì sau khi Huệ vương lên ngôi, Thương Ưởng đang lo chạy trốn, đâu có thì giờ rổi rảnh để ngồi viết sách?

Nếu ông viết lúc còn bình thường thì tất nhiên phải dưới thời Hiếu công, nhưng nếu viết dưới thời Hiếu công, tại sao trong thiên đầu của quyển sách lại gọi Hiếu công bằng tên thụy? [tên truy tặng người đã qua đời].

Như thế rõ ràng là những người đời sau trong phái Pháp gia, đã gom góp ngôn luận của Thương Ưởng để viết thành quyển sách, cũng như Quản Trọng mất trước thời Tề Hoàn công, nhưng trong sách ông lại có nhắc đến Tề Hoàn công.

Trường hợp như thế có rất nhiều trong sách Chư Tử, vì không để được tên của người biên soạn nên phải mượn danh người trước để nhờ tiếng tăm.

Thương quân đã làm tướng cho Hiếu công, chủ trương biến pháp làm cho quốc gia phú cường, và sau đó bị Huệ vương giết, lúc ông còn sống, ngôn lịnh và chánh lịnh, người nướcTần tất cả đều nghe biết và khâm phục.

Hơn nữa, ngôi vị của Thương Ưởng rất cao, môn khách rất nhiều, trong số đó có nhiều học giả, và cũng có kẻ là môn đệ ông, thế nên môn khách và hậu duệ gom góp những ngôn luận, chánh lịnh của ông để viết thành sách là một điều dễ dàng và hợp lý.

Về pho Thương quân hiện đang lưu hành, có quyển chú bổn của Nghiêm Vạn Lý đời Thanh, gần đây lại có pho Thương quân thơ của Vương Thời Nhuận, và pho Thương quân thơ giải của Châu Sư Triệt.

Sử ký bổn truyện và sách Chánh nghĩa viết : Sách Thất lục của Nguyễn Hiếu Tự chép : Sách Hàn Phi có 20 quyển. Sách Hàn chi khảo chứng của Vương Ứng Lân viết : 56 thiên. Chữ 6 e rằng khi chép đi chép lại bị sai lầm, bản Hàn Phi còn lại ngày nay có 20 quyển, 55 thiên.

Sách Hàn Phi có 55 thiên như sau :

Quyển 1 : 5 thiên : Sơ kiến Tần, Tồn hàn, Nan ngôn, Ái lỗi, Chủ đạo.

Quyển 2: 4 thiên : Hữu độ, Nhị binh, Dương quyền, Bát gian.

Quyển 3: 1 thiên : Thập quá.

Quyển 4 : 5 thiên : Cô phẫn, Thuyết nan, Hòa dân, Gian lỗi, Thí cướp.

Quyển 5 : 5 thiên : Vô trưng, Tam thủ, Bị nội, Nam diện, Sức tà.

Quyển 6: 1 thiên : Giải lão.

Quyển 7 : 2 thiên : Dụ lão, Thuyết lâm [thượng].

Quyển 8 : 7 thiên : Thuyết lâm [hạ], Quang hạnh, An nguy, Thủ đạo, Dụng nhơn, Công danh, Đại thể.

Quyển 9 : 1 thiên : Nội sừ thuyết [thượng], Thất thuật.

Quyển 10 : 1 thiên : Nội sừ thuyết [hạ], Lục trưng.

Quyển 11 : 1 thiên : Ngoại sừ thuyết [tả thượng].

Quyển 12 : 1 thiên : Ngoại sừ thuyết [tả hạ].

Quyển 13 : 1 thiên : Ngoại sừ thuyết [hữu thượng].

Quyển 14 : 1 thiên : Ngoại sừ thuyết [hữu hạ].

Quyển 15 : 2 thiên : Nan [nhứt], Nan [nhị].

Quyển 16 : 2 thiên : Nan [tam], Nan [tứ].

Quyển 17 : 6 thiên : Nan thế, Vấn biện, Vấn điền,Định pháp, Thuyết nghi, Quỉ lại.

Quyển 18 : 3 thiên : Lục phản, Bát thuyết, Bát kinh.

Quyển 19 : 2 thiên : Ngủ xuẩn, Hiển học.

Quyển 20 : 5 thiên : Trung hiếu, Nhơn chủ, Sức lịnh, Tâm độ, Chế phân.

Sách của Hàn Phi, 9 phần 10 do ông viết, lúc trước khi ông vào nước Tần, nhưng cũng có đoạn ghi những ngôn luận của ông sau khi vào nước Tần, đó là phần do người đời sau gom góp chép thêm, như thiên " Tồn hàn ".

Cũng có đoạn chép những ngôn luận của người khác thêm vào, như thiên " Sơ kiến Tần ", còn 2 thiên Giải Lão, Dụ Lão, cũng đáng nghi là do người đời sau thêm.

Sách Tứ khố thơ mục đề yếu có viết : " Nghi rằng lúc còn sống Hàn Phi viết rời từng thiên một, sau khi ông mất, môn đệ liền gom góp sắp xếp lại thành sách, cho nên những thiên viết lúc ở nước Hàn và khi ở nước Tần đều được gom lại.

Những quyển Hàn Phi in dưới thời Nguyên, Minh có nhiều chỗ thiếu, nhưng quyển được in gần đây thì tương đối đầy đủ, nhưng riêng về 3 thiên : Sơ kiến Tần, Giải Lão, Dụ Lão, chưa hiểu lúc Lưu Hướng hiệu đính là 55 thiên, đã có ai viết thêm vào 3 thiên nầy chưa.

Nếu lúc đó chưa bị thêm vào, thì quyển sách 55 thiên ngày nay đã bị mất 3 thiên.

Trong sách Ngọc Hải, Vương Ứng Lân có viết : " Bản chú cũ của Hàn Phi Tử, không biết do ai viết, Hà Biện, trong Hàn Phi Tử tự có viết : Trước kia, có tập chú của Lý Tán, nhưng tầm thường, không có chỗ nào dùng được, nên bỏ hết... ".

Bản Hàn Phi lưu hành ngày nay do Cố Thiên Lý hiệu đính, có phụ thêm 1 quyển Thực ngộ, Lư Văn Chiêu cũng có viết quyển Hàn Phi hiệu chánh, Vương Tiên Thận thì viết quyển Hàn Phi Tử tập giải, quyển nầy rất có giá trị.

Hán chí ghi những sách của Pháp gia, ngoài 2 quyển Thương quân thơ và Hàn Phi Tử, còn lại quyển Thận Tử thì bị mất hết một phần.

Thận Tử chuyển từ Đạo gia sang Pháp gia, sách Hán chí ghi Thận Tử 42 thiên với lời chú : " Ông tên Đáo trước Thân Bất Hại, và Hàn Phi, Thân Bất Hại và Hàn Phi đều xưng tụng ông ".

Vương Ứng Lân viết : Sách Sử ký ghi : Thận Đáo, người nước Triệu, viết " Thập nhị luận ".

Sách Chánh nghĩa viết : " Thận Tử gồm 10 quyển, Thận Tử là một xử sĩ thời Chiến Quốc. Sách Hán thơ ghi Thận Tử 42 thiên, nhưng đã bị mất đến 37 thiên bây giờ chỉ còn lại các thiên : Uy đức, Nhơn tuần, Dân nạn, Đức lập, Quân nhơn, cọng tất cả có 5 thiên mà thôi. Như thế thì quyển Thận Tử bị mất mát rất nhiều.

Nhắc đến Pháp gia, nếu không nói Thân Bất Hại, Thương Ưởng, thì nói Thân Bất Hại, Hàn Phi. Trong thiên Định pháp, Hàn Phi cũng nhắc đến Thân Bất Hại và Thương Ưởng, như thế thì Thận Tử cũng là một quyển sách quan trọng trong phái Pháp gia, nhưng đến ngay nay đã bị mất.

Sách Hán chí, phần Pháp gia có ghi sách Thận Tử 6 thiên với lời chú : Thân Bất Hại, người đất Kinh, làm tướng cho Hàn Chiêu hầu, trọn đời ông, chư hầu không dám xâm lấn nước Hàn.

Trong sách Hán chí, phần Pháp gia, trước tiên có ghi sách của Lý Tử 32 thiên với lời chú : " Ông tên Ly, làm tướng Ngụy Văn Hầu, làm cho nước giàu, binh mạnh ".

Sách Tấn thơ, phần Hình pháp chí có viết : " Luật văn bắt đầu từ Lý Ly, Ly soạn quốâc pháp, viết Pháp binh, cho rằng làm vương giả không gì cần thiết hơn là trừ đạo tặc, cho nên luật của ông là lo về việc ấy trước.

Ông trước tác tất cả 6 thiên, và Thương quân học sách ấy để làm tướng nước Tần... " Và Lý Ly được xem như là khai tổ của Luật gia.

Sách Xứ Tử : 9 thiên. Nhan Sư Cổ viết. Sách Sử ký viết : Nước Triệu có Xứ Tử, và Xứ Tử tức là Kịch Tử.

Du Lệ Tử : 1 thiên. Trầm Khâm Hàn cho rằng Du Lệ, theo Triệu Thố là Lưu Đái vì Du và Lưu một vận, Lệ và Đái âm mường tượng nhau, nhưng đây chỉ là ước đoán, không có bằng chứng gì để quyết đoán cả.

Triệu Thố : 31 thiên. Châu Thọ Xương viết : Trong bổn truyện chép là 30 thiên. Sách Tùy chí chép : Nước Lương có Triệu thị tân thơ 3 quyển, nhưng đã mất...

Sách của Triệu Thố cũng đồng loại với sách Giã Nghị.

Yên Thập Sự : 10 thiên. Lời chú viết : Không biết tác giả là ai. Dường như quyển sách nầy ghi những chuyện về nước Yên, mỗi chuyện là một thiên, nhưng không biết tại sao sách lại được liệt vào phái Pháp gia.

Pháp Gia Ngôn : 2 thiên. Không biết ai là tác giả. Sách nầy cũng đồng loại với Nho gia ngôn, Đạo gia ngôn.

Các sách Thương quân thơ, Hàn Phi Tử, tuy có những thiên bị mất mát, nhưng sách vẫn còn, về Thận Tử thì số mất quá nhiều, chỉ còn lại được có mấy thiên, còn kỳ dư 7 pho khác thì bị mất tất cả.

Còn Quản Tử, Hán chí liệt vào phái Đạo gia, nhưng xét nội dung của sách, thì lại nhiều lý thuyết về Pháp gia, cho nên khi chúng ta muốn tìm hiểu về Pháp gia thời Chiến Quốc, ngoài các sách của Thương quân, Hàn Phi Tử và Thận Tử, cũng nên đọc thêm Quản Tử cho đầy đủ.