Trong Hán chí, phần
Chư Tử lược, phái Pháp gia, có Hàn Tử 55 thiên, với lời
chú : " Ông tên Phi, một trong những công tử nước Hàn, làm
quan nước Tần, Lý Tư hại và giết ông. "
Sử ký bổn truyện
và sách Chánh nghĩa viết : Sách Thất lục của Nguyễn Hiếu
Tự chép : Sách Hàn Phi có 20 quyển. Sách Hàn chi khảo chứng
của Vương Ứng Lân viết : 56 thiên. Chữ 6 e rằng khi chép
đi chép lại bị sai lầm, bản Hàn Phi còn lại ngày nay có
20 quyển, 55 thiên.
Sách Hàn Phi có
55 thiên như sau :
Quyển 1 : 5 thiên
: Sơ kiến Tần, Tồn hàn, Nan ngôn, Ái lỗi, Chủ đạo.
Quyển 2: 4 thiên
: Hữu độ, Nhị binh, Dương quyền, Bát gian.
Quyển 3: 1 thiên
: Thập quá.
Quyển 4 : 5 thiên
: Cô phẫn, Thuyết nan, Hòa dân, Gian lỗi, Thí cướp.
Quyển 5 : 5 thiên
: Vô trưng, Tam thủ, Bị nội, Nam diện, Sức tà.
Quyển 6: 1 thiên
: Giải lão.
Quyển 7 : 2 thiên
: Dụ lão, Thuyết lâm [thượng].
Quyển 8 : 7 thiên
: Thuyết lâm [hạ], Quang hạnh, An nguy, Thủ đạo, Dụng nhơn,
Công danh, Đại thể.
Quyển 9 : 1 thiên
: Nội sừ thuyết [thượng], Thất thuật.
Quyển 10 : 1 thiên
: Nội sừ thuyết [hạ], Lục trưng.
Quyển 11 : 1 thiên
: Ngoại sừ thuyết [tả thượng].
Quyển 12 : 1 thiên
: Ngoại sừ thuyết [tả hạ].
Quyển 13 : 1 thiên
: Ngoại sừ thuyết [hữu thượng].
Quyển 14 : 1 thiên
: Ngoại sừ thuyết [hữu hạ].
Quyển 15 : 2 thiên
: Nan [nhứt], Nan [nhị].
Quyển 16 : 2 thiên
: Nan [tam], Nan [tứ].
Quyển 17 : 6 thiên
: Nan thế, Vấn biện, Vấn điền,Định pháp, Thuyết nghi,
Quỉ lại.
Quyển 18 : 3 thiên
: Lục phản, Bát thuyết, Bát kinh.
Quyển 19 : 2 thiên
: Ngủ xuẩn, Hiển học.
Quyển 20 : 5 thiên
: Trung hiếu, Nhơn chủ, Sức lịnh, Tâm độ, Chế phân.
*
Sách của Hàn Phi,
9 phần 10 do ông viết, lúc trước khi ông vào nước Tần,
nhưng cũng có đoạn ghi những ngôn luận của ông sau khi vào
nước Tần, đó là phần do người đời sau gom góp chép thêm,
như thiên " Tồn hàn ".
Cũng có đoạn chép
những ngôn luận của người khác thêm vào, như thiên " Sơ
kiến Tần ", còn 2 thiên Giải Lão, Dụ Lão, cũng đáng nghi
là do người đời sau thêm.
Sách Tứ khố thơ
mục đề yếu có viết : " Nghi rằng lúc còn sống Hàn Phi
viết rời từng thiên một, sau khi ông mất, môn đệ liền
gom góp sắp xếp lại thành sách, cho nên những thiên viết
lúc ở nước Hàn và khi ở nước Tần đều được gom lại.
Những quyển Hàn
Phi in dưới thời Nguyên, Minh có nhiều chỗ thiếu, nhưng quyển
được in gần đây thì tương đối đầy đủ, nhưng riêng
về 3 thiên : Sơ kiến Tần, Giải Lão, Dụ Lão, chưa hiểu
lúc Lưu Hướng hiệu đính là 55 thiên, đã có ai viết thêm
vào 3 thiên nầy chưa.
Nếu lúc đó chưa
bị thêm vào, thì quyển sách 55 thiên ngày nay đã bị mất
3 thiên.
*
Trong sách Ngọc
Hải, Vương Ứng Lân có viết : " Bản chú cũ của Hàn Phi
Tử, không biết do ai viết, Hà Biện, trong Hàn Phi Tử tự
có viết : Trước kia, có tập chú của Lý Tán, nhưng tầm
thường, không có chỗ nào dùng được, nên bỏ hết... ".
Bản Hàn Phi lưu
hành ngày nay do Cố Thiên Lý hiệu đính, có phụ thêm 1 quyển
Thực ngộ, Lư Văn Chiêu cũng có viết quyển Hàn Phi hiệu
chánh, Vương Tiên Thận thì viết quyển Hàn Phi Tử tập giải,
quyển nầy rất có giá trị.
*
Hán chí ghi những
sách của Pháp gia, ngoài 2 quyển Thương quân thơ và Hàn Phi
Tử, còn lại quyển Thận Tử thì bị mất hết một
phần.
Thận Tử chuyển
từ Đạo gia sang Pháp gia, sách Hán chí ghi Thận Tử 42 thiên
với lời chú : " Ông tên Đáo trước Thân Bất Hại, và Hàn
Phi, Thân Bất Hại và Hàn Phi đều xưng tụng ông ".
Vương Ứng Lân
viết : Sách Sử ký ghi : Thận Đáo, người nước Triệu, viết
" Thập nhị luận ".
Sách Chánh nghĩa
viết : " Thận Tử gồm 10 quyển, Thận Tử là một xử sĩ
thời Chiến Quốc. Sách Hán thơ ghi Thận Tử 42 thiên, nhưng
đã bị mất đến 37 thiên bây giờ chỉ còn lại các thiên
: Uy đức, Nhơn tuần, Dân nạn, Đức lập, Quân nhơn, cọng
tất cả có 5 thiên mà thôi. Như thế thì quyển Thận Tử
bị mất mát rất nhiều.
*
Nhắc đến Pháp
gia, nếu không nói Thân Bất Hại, Thương Ưởng, thì nói Thân
Bất Hại, Hàn Phi. Trong thiên Định pháp, Hàn Phi cũng nhắc
đến Thân Bất Hại và Thương Ưởng, như thế thì Thận
Tử cũng là một quyển sách quan trọng trong phái Pháp gia,
nhưng đến ngay nay đã bị mất.
Sách Hán chí, phần
Pháp gia có ghi sách Thận Tử 6 thiên với lời chú : Thân Bất
Hại, người đất Kinh, làm tướng cho Hàn Chiêu hầu, trọn
đời ông, chư hầu không dám xâm lấn nước Hàn.
Trong sách Hán chí,
phần Pháp gia, trước tiên có ghi sách của Lý Tử 32
thiên với lời chú : " Ông tên Ly, làm tướng Ngụy Văn Hầu,
làm cho nước giàu, binh mạnh ".
Sách Tấn thơ, phần
Hình pháp chí có viết : " Luật văn bắt đầu từ Lý Ly, Ly
soạn quốâc pháp, viết Pháp binh, cho rằng làm vương giả
không gì cần thiết hơn là trừ đạo tặc, cho nên luật của
ông là lo về việc ấy trước.
Ông trước tác
tất cả 6 thiên, và Thương quân học sách ấy để làm tướng
nước Tần... " Và Lý Ly được xem như là khai tổ của Luật
gia.
Sách Xứ Tử
: 9 thiên. Nhan Sư Cổ viết. Sách Sử ký viết : Nước Triệu
có Xứ Tử, và Xứ Tử tức là Kịch Tử.
Du Lệ Tử
: 1 thiên. Trầm Khâm Hàn cho rằng Du Lệ, theo Triệu Thố là
Lưu Đái vì Du và Lưu một vận, Lệ và Đái âm mường tượng
nhau, nhưng đây chỉ là ước đoán, không có bằng chứng gì
để quyết đoán cả.
Triệu Thố :
31
thiên. Châu Thọ Xương viết : Trong bổn truyện chép là 30
thiên. Sách Tùy chí chép : Nước Lương có Triệu thị tân
thơ 3 quyển, nhưng đã mất...
Sách của Triệu
Thố cũng đồng loại với sách Giã Nghị.
Yên Thập Sự
: 10 thiên. Lời chú viết : Không biết tác giả là ai. Dường
như quyển sách nầy ghi những chuyện về nước Yên, mỗi
chuyện là một thiên, nhưng không biết tại sao sách lại được
liệt vào phái Pháp gia.
Pháp Gia Ngôn
: 2 thiên. Không biết ai là tác giả. Sách nầy cũng đồng
loại với Nho gia ngôn, Đạo gia ngôn.
*
|