Chim Việt Cành Nam         Trở Vá»   ]            [ Trang chủ ]         Tác giả   ]
Mùa núm (nấm) mối
Cát Hoàng
Cuối tháng tÆ°, đầu tháng năm âm lịch, thÆ°á»ng xuất hiện những cÆ¡n mÆ°a trong nắng - nắng trong mÆ°a, gió lùa riu riu giá lạnh buốt lòng ngÆ°á»i Ä‘Æ¡n lẻ, cÅ©ng là lúc mặt đất đủ má»m, lòng đất đủ ấm để thôi thúc những kim (phôi) núm mối vÆ°Æ¡n lên đón ánh sáng mặt trá»i Tết Äoan Ngá» hàng năm - Thứ ánh sáng lúc thiếu thá»i mẹ tôi thÆ°á»ng bảo con ngÆ°á»›c mắt nhìn để cả năm không bị bịnh mắt; hoặc trồng dừa vào ngày nầy để sau nầy trái dừa không bị trăng ăn (dừa có nÆ°á»›c không cái).
Gò núm mối được hình thành từ tổ con mối thÆ°á»ng má»c ở đất vÆ°á»n tÆ¡i xốp có Ä‘á»™n cây cá» mục. Những meo núm trắng mốc được tích tụ dần nên những chùm kim núm màu nâu của đất, đến Ä‘á»™ tiết trá»i gió mÆ°a thích hợp là vạch đất chui lên góp mặt cho Ä‘á»i má»™t hÆ°Æ¡ng vị thá»±c phẩm có má»™t không hai, mà ai đã nếm qua má»™t lần cả Ä‘á»i không thể quên được. Gò núm đã má»c ngày nào rồi thì năm sau cÅ©ng má»c đúng hoặc gần đúng ngày năm trÆ°á»›c đã má»c (Trừ trÆ°á»ng hợp năm nhuận thì gò núm có thể má»c trÆ°á»›c hoặc sau má»™t tháng cùng ngày). Do đặc Ä‘iểm nầy mà những ngÆ°á»i "ăn" núm mối chuyên nghiệp canh ngày hái núm chính xác. NgÆ°á»i không biết Ä‘i tìm cầu may hú hoạ rất khó gặp. Trong dân gian cho rằng tại do ngÆ°á»i nặng bóng vía không thể tìm gặp núm mối. Hồi con nít mẹ tôi cÅ©ng bảo tôi nhÆ° vậy, nhÆ°ng sau nầy biết cách tôi cÅ©ng trở thành má»™t tay "ăn" núm mối đáo để, lại biết cách trải lên má»™t lá»›p lá dừa hoặc cây lá mục sau khi thu hoạch núm xong, rồi bồi bùn non lên má»™t lá»›p má»ng khoảng 3-4 mm để mùa sau núm má»c nhiá»u hÆ¡n, thân núm bá»± hÆ¡n.

Ở miệt vÆ°á»n Bến Tre gần nhÆ° có má»™t thứ luật bất thành văn là: Há»… ai phát hiện được gò mối trÆ°á»›c thì chỉ việc lấy tàu lá dừa rào ngang dá»c, ngÆ°á»i đến sau tá»± giác không xâm phạm; hoặc nhổ núm chỉ sá»­ dụng thanh tre, gá»— làm dao cạy chân núm, không được dùng dao sắt nhá»n dể làm hÆ° tim núm. Tập quán nầy nay chắc đã vang bóng vì vÆ°á»n ai nấy rào, nấy nhổ, ai nhổ núm vÆ°á»n tôi chắc..."tá»™i phạm"; bên cạnh đó do núm mối có giá trị thÆ°Æ¡ng phẩm cao lại chÆ°a nuôi trồng được, nên số ngÆ°á»i săn núm mối đông đảo bất kể quy tắc tập quán.

Sang đầu thế ká»· 21 ở quê tôi (xã Tân Phú, huyện Châu Thành, tỉnh Bến Tre) phát triển phong phú loại hình du lịch sinh thái miệt vÆ°á»n. Trong dịp Tết Äoan ngá» (mùng 5 tháng 5 âl) có khoản bánh xèo nhân núm mối, nhân hến rất hấp dẫn thá»±c khách, cá»™ng thêm tiết mục tắm cồn Tiên mà bà con đồn thổi vừa trị được bách bịnh lại thêm trắng da dài tóc, ai nghe mà chẳng khoái, nên dần dần thu hút ngày càng đông nam thanh nữ tú từ Trà Vinh, VÄ©nh Long, Tiá»n Giang, Long An,... sang để...tắm (Ai không tắm ngồi trên ghe bị chá»i bùn dÆ¡ áo ấm ức rồi cÅ©ng tắm). Từ lá»… há»™i tắm Cồn Tiên (Cánh Nhà Báo gá»i nôm na là bãi tắm VÅ©ng Tàu 2. NgÆ°á»i đông đến Ä‘á»™ Cảnh sát giao thông Ä‘Æ°á»ng bá»™, Ä‘Æ°á»ng thuá»· phải can thiệp để đảm bảo trật tá»± an toàn) bên Châu Thành lan sang lá»… há»™i trái cây phía Chợ Lách (cách sông Hàm Luông, muốn qua lại phải luỵ phà Hàm Luông hoặc phà Tân Phú). Sau nầy tỉnh quyết định chá»n ngày Tết Äoan ngá» hàng năm làm ngày chính thức Lá»… há»™i và Há»™i thi Trái cây ngon an toàn và sạch. Äáng tiếc là gần đây Lá»… há»™i không còn tiết mục tắm cồn Tiên vui vẻ. Bởi lẽ, bãi cồn Tiên đã bị bá»n trá»c phú ao hoá nuôi cá da trÆ¡n, dÆ¡ bẩn ma nào tắm nổi.

Mùa núm mối má»—i năm chỉ diá»…n ra chÆ°a đến hai tháng. Song, trong khoảng thá»i gian ngắn ngủi đó nó đã để lại trong Ä‘á»i má»—i ngÆ°á»i dân miệt vÆ°á»n biết bao ká»· niệm. Ká»· niệm, chủ yếu không phải từ sá»± ăn, cÅ©ng không từ sá»± nhổ (Äược nhổ núm cảm giác sÆ°á»›ng hÆ¡n ăn núm - nhất là ngÆ°á»i háo ăn núm mối. Ai không tin cứ ăn cho nhiá»u vào rồi tức thá»i sẽ thấy hậu quả xấu), mà còn tuỳ thuá»™c nhiá»u sá»±... khác. Äó là, má»™t cảm giác man mác, ở gần ta cảm nhận không hết, khi xa thì da diết luyến nhá»›, tá»±a cô dâu đẫm nÆ°á»›c mắt trong ngày vu quy - cô cảm thÆ°Æ¡ng mẹ cha, gia đình hay luyến tiếc má»™t thá»i con gái?

Tôi có ngÆ°á»i bạn làm bên ngành Truyá»n hình Æ°á»›c vá»ng mãi làm má»™t bá»™ phim vá» núm mối, vá»›i cận cảnh núm mối má»c và... Anh hẹn, tôi chá» nhiá»u bận rồi mà đâu chẳng ra đâu. Má»›i đây, tình cá» gặp lại anh bảo vẫn còn ý định đó và quyết tâm làm liá»n. Hy vá»ng...?

"Ai...núm mối... núm mối hôn" . Má»i bạn vá» quê tôi má»™t lần để biết thế nào là thÆ°Æ¡ng nhá»›...núm ./.

Cát Hoàng


  Trở Vá»   ]