Giáo sư Tiến sĩ Lê Văn Tâm đã làm việc tại trường Đại Học Gớt-tin-gân (Goettingen), CHLB Đức từ năm 1972 và từ năm 1996 được thỉnh giảng tại 6 trường Đại học Việt Nam.
thấy mình. . . như sương
Phụ bản
Cảm nhận về Hồi Ký "Nụ hôn đầu"
của GS.TS Lê Văn TâmNgoài chức năng dạy học, ông còn là một nhà thơ với bút hiệu Lê Triều Phương. Ngoài các thi phẩm Sương Cỏ Sông Thuông (nhà xuất bản Trẻ ấn hành năm 2001), Đoá Hoàng Cúc, Cảm Ơn Đời (chưa in) nhà thơ còn xuất bản chung với hai bạn thân là Quách Tùng Phong và Phan Hồng Châu các tập thơ Sân Mận (NXB Hội Văn học Nghệ thuật Khánh Hoà), Gió Thơ Ngây (NXB Hội Nhà Văn), Vần Thơ Tứ Tuyệt (NXB Hội Nhà Văn), và hai tập văn Hương Thơ Quách Tấn (NXB Hội Nhà Văn) và Quách Tấn: Thiên Nhiên và Quê Hương (NXB Hội Nhà Văn).
Khi về hưu giáo sư Tiến sĩ Lê Văn Tâm về ở tại Việt Nam và vẫn tiếp tục giảng dạy tại Đại học Khoa học Tự nhiên, TP Hồ Chí Minh. Hiện nay được mời góp phần giảng dạy cho Trường Đại Học Thích Quảng Đức sắp thành lập.
GS Lê Văn Tâm đã viết lại Hồi Ký về cuộc đời của mình. Trong tập Hồi Ký có thiên "Nụ Hôn Đầu". Tôi được hân hạnh đọc bản thảo trước khi in ấn. Và sau đây là những cảm nghĩ về thiên Nụ Hôn Đầu này.
Trước tiên là nhan đề. Nụ hôn là một câu chuyện tình. Hai người đều là du học sinh trong thời gian đất nước còn chiến tranh. Nơi xứ người, cảnh thanh bình là cái nôi nuôi nấng họ học tập và là nguồn cội nảy sinh ra mối tình. Bối cảnh là thiên nhiên của nước Đức, là sinh hoạt của đời sống sinh viên.
Qua "Nụ hôn đầu" người đọc hiểu thấu được lập trường tư tưởng của tác giả trưởng thành từ một gia đình nông dân sống lao động trong một vùng quê xôi đậu chịu đựng biết bao cơ cực và với một ý chí đi du học để sau này phục vụ đất nước. Nhưng thời thế không giúp tác giả trở thành một giáo sư cho đất nước mà phải nghiên cứu và dạy học nơi đất khách quê người.
Câu chuyện tình đuợc lồng trong bối cảnh thiên nhiên của nước Đức. Những thành công về quy hoạch cảnh quang, môi trường được tác giả kể lại sẽ là những bài học rút ra để quy hoạch lại cảnh quang của đất nước sau bao nhiêu năm trì trệ vì chiến tranh. Những con đường xa lộ, công viên, hồ nước, lữ quán thanh niên v.v... trong câu chuyện cũng gợi lên những phương thức để áp dụng làm đẹp cho quê hương.
Trong từng mỗi đoạn văn, tác giả lồng vào những bài thơ tâm sự đã làm dịu mát tâm hồn người đọc. Đây phải chăng là một lối viết hồi ký đặc biệt của một nhà khoa học tràn đầy tâm hồn thi ca?
Những cảnh trong toàn tập đều giúp ích cho người đọc hiểu thấu suốt môn học quy hoạch tổng thể và bảo vệ thiên nhiên.
Các du học sinh sau này sẽ biết được sinh hoạt của các bậc đàn anh từng là sinh viêngười nội trú đã gặp nhiều sự thiếu thốn, cần sự giúp đỡ và nhất là tình yêu thương đùm bọc lẫn nhau trên đất nước quê người.
"Nụ Hôn Đầu" không chỉ là một mối tình mà còn chan hòa với đời sống sinh viên du học trên một đất nước có thiên nhiên tươi đẹp, có tổ chức khoa học.
Với lời văn giản dị chân thành trong câu chuyện đơn sơ, tác giả đã dung hòa được khoa học môi trường cùng với tâm tình chơn chất và tâm hồn thơ nhẹ nhàng.
"Nụ Hôn Đầu" cho mối tình đầu. Trong cuộc đời ta có nhiều mối tình đến rồi đi, hạnh phúc và đau khổ. Nhiều nụ hôn đã đem đến những giây phút đắm say, cay đắng trong những cuộc tình dang dở. Tuy nhiên chỉ có mối tình đầu là còn mãi trong tim. Và hơn thế nữa nụ hôn đầu là nụ hôn tình ái dẫn đến cuộc đời gắng bó vĩnh viễn cùng nhau. Ngoài cuộc tình của nhà thơ chậm rãi như một bình lọc nước, từ bạn bè sơ ngộ đến thân thiết và nụ hôn chợt đến lúc nào không hay, không cố ý, không đợi chờ mà do cảnh trí thiên nhiên tạo khởi.
Cuộc tình của Thanh Trúc và nhà thơ được tượng trưng bằng hình ảnh dòng sông Weser được tạo nên bỡi hai con sông Werra và sông Fulda được ghi trên một tảng đá bên bờ sông Weser. Từ bài thơ và câu chuyện tôi bỏng nhiên hiểu ra rằng tác giã đã lấy ý nghĩa của hai dòng sông mà gọi tên tác phẩm là Nụ Hôn Đầu:
Yêu nhau đành chịu mất tênBài thơ và câu chuyện của hai dòng sông hôn nhau để tạo nên con sông khác to lớn hơn, dài rộng hơn. Nụ hôn đầu của Thanh Trúc và Thiện cũng như vậy. Từ tình ban sơ rồi đến thân mật và cuối cùng nụ hôn đến bất chợt trong một thời khắc hợp thời gian. Không biết hai người có đánh mất tên mình không song chắc chắn là họ đã xây dựng cho mình bằng một cuộc đời gắn bó như dòng sông Weser chảy xuyên suốt đất nước để cùng nhập vào trùng dương bao la.
Nụ hôn đằm thắm tạo nên dòng đời.Trong suốt hàng trăm trang hồi ký tôi đã cảm nhận được tình yêu thiên nhiên và tình yêu quê hương của tác giả.
Những trang tả cảnh đẹp của xứ người tôi đã cảm nhận được sự dụng tâm của tác giả. Nhà thơ đã truyền lại những cảnh đẹp của quê người chỉ cốt gợi cho chúng ta yêu lấy thiên nhiên. Trước cảnh đẹp lòng ta không phân biệt của ta hay của người mà là của trời đất của thiên nhiên. Tôi cũng đã cảm nhận được những núi rừng hùng vĩ có rừng thông xanh mướt, con sông mặt hồ trong vắt nằm giữa cánh đồng cỏ mịn màn, cánh đồng thẳng tắp gợi cho tôi sự mong muốn quê hương ta có ngày cũng được như thế.
Song song với tình yêu thiên nhiên tôi cũng cảm nhận được tình yêu quê hương của tác giả nông cháy đến độ thiết tha. Nhà thơ biết được quê hương đang nghèo khó, xóm làng bị chiến tranh tàn phá cho nên khi được đi du học tác giả đã nguyện rằng học để trở về phục vụ quê hương. Cho nên nhà thơ đã chấp nhận mọi cơ cực thiếu thốn mong học cho thành tài. Qua tác phẩm tôi cũng đã thấy được cuộc đời của một du học sinh không mấy hạnh phúc về vật chất, cuộc sống phải dành từng giờ từng phút cho công tác học tập. Những hình ảnh ăn chơi, hội họp chỉ thoáng qua và chỉ có thể có đối với du học sinh giàu có.
Tác giả chỉ có một bài hát Thiên Thai (để được mang tên là ông Thiên Thai) khiến tôi phải suy nghĩ và ngậm ngùi. Câu chuyện hai chàng Lưu, Nguyễn nhập Thiên Thai và nhất định trở về trần thế là biểu hiện cho tình yêu quê hương vô cùng có ý nghĩa của người xưa. Mặc dù ở chốn Thiên Thai có trăm nghìn điều hạnh phúc sung sướng song tình yêu quê hương vẫn và yếu tố quyết định cho sự rời bỏ chốn Thiên Thai. Ngoài điệu nhạc, lời thơ quyến rủ, sự gợi nhớ tình yêu quê hương vẫn bàng bạc trong bài hát Thiên Thai.Khi lòng nhớ quê hương chợt đến thì miệng ta lại thốt ra điệu nhạc Thiên Thai. Cho nên tôi có thể hiểu được bài hát Thiên Thai đi đôi với cuộc đời nhà thơ triều mến như thế nào. Hát để lòng luôn nhớ về quê cha đất tổ và cũng để nhắc nhở bạn bè đồng nhớ đến quê hương.
Đọc những đoạn cây cối trồng bên đàng, tôi thấy thích thú vì những cảnh trí này có thể đem áp dụng cho đất nước ta. Những khoảng cách làm trống hai bên đường giúp cho du khách thưởng ngoạn khung cảnh hai bên đường: một cánh đồng trải rộng, một mặt hồ nước trong, một con suối lượn giữa đồng cỏ xanh tươi v.v..
Đọc đến doạn hai vị giáo sư tôi thấy tình tương trợ của các nhà khoa học đồi với du học sinh thật là rộng rải. Chỉ cần có tài năng là có đưộc sự gúp đở tận tình của ông thầy đáng kính.
Sự sinh hoạt của sinh viên nội trú cũng khiến cho các du học sinh tương lai rút được kinh nghiệm để hoà nhập vào sinh hoạt cộng đồng đủ các dân tộc.
Bạn bè của tác giả có những người mang những đặc điểm riêng tư và sắc thái riêng biệt.
Và cuối cùng, tất cả đều qui tụ làm sáng tỏ mối tình giữa Thiện và Thanh Trúc. Mối tình đi chậm rải từ tình bạn đơn sơ rồi khắng khít và tình yêu chợt thoảng đến trong chiếc hôn nhẹ nhàng để lòng của hai người chợt nhận ra là mình đã yêu. Ôi nụ hôn đầu tiên cho mối tình đẹp đẽ này quả là "Nụ Hôn Đầu" của mối tình Thanh Trúc và Thiện.
Thạnh Lộc, Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 07.07.2007
Quách Tùng Phong
(<- trang trước) / (-> trang sau)